Moje małe zoo

Grzegorz Dąbrowski, Moje małe zoo, 2009,
20 fotografii barwnych, 45,6 × 30 cm

Kolekcja II Galerii Arsenał w Białymstoku. Praca zakupiona przez Galerię Arsenał w 2010 r.

Fotografie Grzegorza Dąbrowskiego należą do realizowanego od dawna, otwartego zarówno pod względem czasowym, jak i geograficznym cyklu Moje małe zoo. Zdjęcia wyrastają z doświadczeń czujnego obserwatora o przenikliwym oku fotografa prasowego, który wychwytuje to, co większość przechodniów omija wzrokiem. Cykl spajają wizerunki zwierząt. Niektóre znalazłyby swoje miejsce w archiwum laboratorium kryminalistycznego, inne ukazane są w efektownych kadrach niczym z „National Geographic”. Inspiracją do myślenia o fotografiach w kategoriach zbioru była dla Dąbrowskiego seria zdjęć Karambolage Arnloda Odermatta. Konsekwencja pracy szwajcarskiego fotografa policyjnego i wyczuwalna pasja fotografowania przebijają też przez cykl zdjęć Dąbrowskiego.

W małym zoo znalazły miejsce przeróżne zwierzęta, zarejestrowane w zaskakujących ujęciach: sfatygowany pluszowy miś w koszu na śmieci, orzeł bez korony w godle PRL, uchwycone od dołu ptaki w locie – być może eksponaty taksydermiczne, błą­kający się pies, fragment makiety żubra reklamującej popularną markę piwa, etola z głową lisa otaczająca szyję kobiety, truchło ptaka w kałuży czy w końcu ukazane w dużych zbliżeniach koza, łasica i samiec sarny. Niektóre fotografie powstały w białostockim zoo Akcent, jak ta z przytwierdzoną do drzewa tabliczką in­formacyjną na temat jelenia szlachetnego czy wizerunek osła na tle zielonej budki, którą dzieli z nim paw. Menażerii dopełniają namalowany na murze błękitny koń i projekcja sylwetki żyrafy.

Pozornie luźny zestaw zdjęć tworzy sieć wyobrażeń utkaną z narzucających się skojarzeń ze śmiercią, odstręczającą dziwnością i nieadekwatnością uchwyconej sytuacji. Trudno uciec od wrażenia, że patrzymy na te sceny przez dziurkę od klucza. Niektóre z nich wywołują skojarzenia z XIX-wiecznymi gablotami z wypchanymi zwierzętami, inne mieszczą się w konwencji realizmu magicznego. Jako całość stanowią współczesną odsłonę nowożytnego gabinetu osobliwości, kolekcję naturaliów i rzeczy wykonanych ręką człowieka, które patrzącemu na nie obserwatorowi, wyposażonemu w narzędzia pozwalające odczytać wpisane w nie znaczenia, umożliwiają dostęp do tego, co poza materialną powłoką świata. Moje małe zoo to osobliwa arka Noego, ocalały zbiór zwierząt kuriozalnych. Dąbrowski wydobywa z rzeczywistości to, co nie przystaje do otoczenia, co umknęło normatywnemu filtrowi racjonalizmu.

Izabela Kopania