ZBIÓR (ZBOR). Konstruowanie archiwum (wystawa białoruskiej sztuki współczesnej w ramach Festiwalu Wschód Kultury / Inny Wymiar)

 Wystawa „ZBIÓR (ZBOR). Konstruowanie archiwum” to dokumentacja czterdziestu najważniejszych wypowiedzi artystycznych białoruskiej sztuki współczesnej z lat 1991–2015. Organizacja i ekspozycja stały się możliwe dzięki materiałom zebranym przez Platformę badawczą białoruskiej sztuki współczesnej KALEKTAR (kalektar.org) na potrzeby stworzonego przez nią specjalnego projektu ZBOR (zbor.kalektar.org). ZBOR to stale uzupełniane, aktualizowane i udostępnione w internecie zasoby informacji na temat najważniejszych dzieł białoruskich artystów od lat 80. XX w. do dziś Mają on też pełnić funkcję uniwersalnego fundamentu do dalszych, szczegółowych badań w tej sferze. Wystawa pomyślana została jako swoisty, publicznie dostępny podręcznik białoruskiej sztuki z ostatnich dziesięcioleci. Jej twórcy liczą na to, że dyskusja wokół prezentacji pociągnie za sobą refleksję na temat znaczenia sztuki, procesów jej ochrony, a także tworzenia kolekcji. W efekcie chcą stworzyć unikalny w Europie Wschodniej projekt, zawierający szczegółową, profesjonalną informację o najważniejszych wypowiedziach artystów białoruskich z ostatnich lat. Prezentację wystawy zaproponowano Galerii Arsenał w Białymstoku jako jednej z kluczowych polskich instytucji kultury programowo zainteresowanych białoruską sztuką współczesną.

Spojrzenie problemowe

Polityka kulturalna dzisiejszej Białorusi jest scentralizowana, kontrolowana i finansowana przez państwo. Działalność badawcza, krytyczna, kolekcjonerska oraz muzealna zależą niemal całkowicie od dotacji państwowych i przyjętego programu ideologicznego. Obecnie istnieje pięć dużych kolekcji państwowych zajmujących się białoruską sztuką współczesną. Jednak mają one propagandowy i chaotyczny charakter, ignorujący – ze względu na panującą ideologię oraz preferencje kierownictwa kolekcji – wiele ważnych osobowości, zjawisk i dzieł. W rezultacie na Białorusi nie ma ani jednej profesjonalnie stworzonej, reprezentatywnej, stale dostępnej publicznej kolekcji sztuki najnowszej, a informacja o ważniejszych zjawiskach i tendencjach po prostu znika.

Białoruska sztuka w ostatnich dziesięcioleciach przeżywała wielorakie transformacje. W tym czasie miały miejsce ważne działania artystów i grup artystycznych, które istotnie wpłynęły na rozwój kultury. Mimo to różne kręgi profesjonalistów zajmujących się krytyką sztuki nie stworzyły wspólnej oceny tych zjawisk, tendencji i procesów, co doprowadziło do zanikania i marginalizacji informacji o sztuce współczesnej ostatnich dziesięcioleci. Inicjatywy badaczy, tak niezależnych, jak i państwowych, nie tworzą spójnego, konsekwentnego programu, co prowadzi do przypadkowego i wybiórczego charakteru badań, a tym samym do braku pełnego, obiektywnego, osadzonego w metodologii naukowej obrazu białoruskiej sztuki współczesnej. Nierozpoznane pozostają także przypadki wzajemnego oddziaływania białoruskiej i światowej sztuki współczesnej oraz ich wpływ na twórczość białoruskich artystów.

W kolekcjach państwowych na Białorusi z jednej strony praktycznie nie ma niezależnej, niepodporządkowanej oficjalnemu programowi ideologicznemu sztuki, a z drugiej – w pełni ignorowane są opinie krytyczne wobec państwowej polityki i kultury. Na Białorusi, w odróżnieniu od innych krajów, brak jest programów szkolnych, katalogów i kolekcji, w których byłyby odnotowane kluczowe zdarzenia, nazwiska, dzieła i tendencje w sztuce białoruskiej. Państwowe badania dzieł sztuki obejmują okres do połowy lat 90. XX w., co ma odzwierciedlanie w programach szkolnych. Późniejsze zjawiska artystyczne – od połowy lat 90. do dziś – nie są więc uwzględnione w programie badań państwowych, co niejako zmusza niezależnych badaczy do zajęcia się sztuką tego właśnie okresu. Jednak brak wspólnego programu badań i różny stopień profesjonalnego przygotowania niezależnych ekspertów prowadzi do bezpowrotnego utracenia wielu danych. Abstrahując od obserwowanych w ciągu ostatnich kilku lat intensywnych procesów konsolidacji białoruskiego środowiska artystycznego, uzupełniania archiwów badawczych oraz dostrzegania konieczności powstania alternatywnego, niepaństwowego muzeum sztuki współczesnej, znaczące kroki na rzecz stworzenia społecznej bazy informacyjno-badawczej poświęconej białoruskiej sztuce ostatnich dziesięcioleci nie są podejmowane.

Zespół autorski

Koncepcja i współorganizacja wystawy: Platforma badawcza białoruskiej sztuki współczesnej KALEKTAR

KALEKTAR powstał w 2014 r. z inicjatywy białoruskich artystów: Sergeya Kiryuschenko, Sergeya Shabohina i Alekseia Borisionka w celu gromadzenia i archiwizacji materiałów oraz zachowania ciągłości wiedzy o współczesnej sztuce Białorusi. W ciągu kilku lat udało się skupić wokół tej inicjatywy wielu specjalistów, zdobyć obszerne materiały archiwalne oraz uzyskać wsparcie znaczących instytucji kultury i partnerów.

Kuratorzy wystawy: Sergey Kiryuschenko, Sergey Shabohin

Sergey Kiryuschenko – współinicjator i dyrektor projektu ZBOR – jeden z wiodących artystów białoruskich, aktywny działacz społeczności artystycznej, autor licznych publikacji i inicjatyw. Prowadzi i profesjonalnie konsultuje projekty z zakresu białoruskiej sztuki współczesnej.
Sergey Shabohin (shabohin.com) – współinicjator i dyrektor artystyczny projektu ZBOR – artysta, kurator, art-aktywista, założyciel i redaktor naczelny portalu o białoruskiej sztuce współczesnej artaktivist.org, autor analitycznych artykułów o białoruskiej sztuce współczesnej.

Koordynator wystawy: Pavel Preobrazhensky

Pavel Preobrazhensky jest menedżerem w sferze kultury, organizatorem i współorganizator licznych imprez kulturalnych na Białorusi i w Polsce, a także projektodawcą i menedżerem portalu artaktivist.org.

Eksperci projektu ZBOR: Tania Arcimović, Aleksei Borisionok, Andrei Dureika, Valentina Kiseleva, Alexey Lunev, Lena Prents

Partnerzy wystawy:
Instytut Polski w Mińsku
Galeria Sztuki Współczesnej „Ў, Mińsk
„pARTisan” – magazyn współczesnej kultury białoruskiej

 

 

---

Wydarzenia towarzyszące:

29.08.2015, godz. 11:00 – oprowadzanie kuratorskie po wystawie, Galeria Arsenał, ul. A. Mickiewicza 2, Białystok

 

---

Wystawa powstała w ramach projektu Wschód Kultury/Inny Wymiar
 

 

www.nck.pl
www.wschodkultury.eu
www.kulturadostepna.pl
www.bok.bialystok.pl