Archiwalna

NATALIA LL – Spektakl intymny

06.09.2013 – 10.10.2013

Galeria Arsenał, ul. A. Mickiewicza 2, Białystok

Zapraszamy na oprowadzanie kuratorskie po wystawie
sobota, 7 września 2013, godz. 11.00

Dziś, gdy epicka twórczość Natalii LL z okresu ponad czterdziestu lat doczekała się szeregu podsumowań, retrospektyw i opracowań oraz została doceniona na międzynarodowej arenie sztuki współczesnej, warto spojrzeć jeszcze raz na początki jej działalności artystycznej, które wskazują i określają źródła jej inspiracji. Takie bowiem spojrzenie pomoże nam zrozumieć, jak bardzo uniwersalny był od samego początku jej przekaz i język, jakim posługiwała się w swych fotograficznych realizacjach. Sztuka Natalii LL od zawsze była silnie zindywidualizowana. W centrum zainteresowań artystki wciąż pozostaje jej intymność i zmysłowość, przez które czyta ona ogólnoludzkie doświadczenie uwikłane między kulturą a naturą. Potencjał intelektualny, jaki zawierają w sobie jej prace, idzie w parze z niezwykłym ładunkiem emocjonalnym. Natalia, w latach 70. XX w. uważana za prowokatorkę nowych treści i pionierkę w przełamywaniu społecznych i kulturowych tabu, wciąż jest inspiracją dla wielu młodych artystów i odbiorców jej sztuki.

Ostatnia wystawa tej artystki w Białymstoku, „Przestrzeń aluzyjna”, miała miejsce w 1995 roku, również w Galerii Arsenał. Prezentowane były na niej prace związane z ówczesnymi bieżącymi poszukiwaniami artystycznymi Natalii LL. Obecna ekspozycja ma przybliżyć widzom główne założenia, z jakich wyrosła jej postawa jako jednej z najważniejszych europejskich artystek wiązanych z nurtem feministycznym w sztuce. Ale też postawa świadomej autoreferencyjności fotograficznych kreacji tej twórczyni, od samego początku poszukującej teoretycznego uzasadnienia swoich wyborów i inspiracji. Cielesność, seksualność, ich kobieca perspektywa są jednymi z głównych wątków tej ekspozycji, ale niejedynymi. Sprowadzenie roli twórczości Natalii LL jedynie do prowokacji feministycznej byłoby sporym nadużyciem i banalizowałoby wielopoziomowy przekaz intelektualny jej prac. Jak zresztą pisała niedawno Gislind Nabakowski o cyklu prac „Sztuka konsumpcyjna” Natalii LL: „Należy dodać, że w obszernym zbiorze fotografii Sztuka konsumpcyjna kryją się często intelektualny żart, komizm oraz ironicznie-parodystyczne szarady. Fotografie te są interpretowane od dziesięcioleci przez różne generacje badaczy i badaczek gender na Wschodzie i Zachodzie. Poprzez wizualną obecność swoich fotografii artystka sprzeciwia się niektórym kanonom formalizmu w sztuce (w malarstwie, rzeźbie, fotografii) Europy Wschodniej. Ta opozycyjna postawa była skierowana również przeciwko hegemonii realizmu socjalistycznego. Ze swadą sprzeciwiała się też innym głównym wykreowanym przez (nie tylko) socjalistyczne reżimy nurtom przedstawiającym kobiecość pasywnie, aseksualnie i beznamiętnie”[1]. Warto o tym pamiętać, oglądając na wystawie fotograficzne cykle „Sztuki konsumpcyjnej”, „Sztuki postkonsumpcyjnej”, „Fotografii intymnej” czy kolejnych „Śnień” Natalii LL.

Osobną, ale immanentną częścią dla konstrukcji białostockiej wystawy Natalii LL stanowią dwa filmy autorstwa innych artystów. Pierwszy z nich to zestawiony z filmem Natalii „Żarłoczne koty” (1994) film Carolee Schneemann „Infinity Kisses” z 1986 roku[2]. Dla Carolee fotografowanie siebie całującej koty – Vespera i Cluny’ego – było wyrażeniem idei wcielenia sztuki w życie, a także próbą poszukiwania porozumienia pomiędzy kulturą a naturą. W powstałym kilka lat później filmie Natalii koty uosabiają agresję i siłę natury, przeciwstawioną autoportretowi autorki z naciągniętą na głowę pończochą. Niezwykła korelacja tych dwóch spojrzeń artystek niemal z jednego pokolenia, znających się nawzajem, lecz tworzących po dwóch stronach oceanu, każe zastanowić się nad uniwersalnością takiego przekazu. Schneemann jest również jedną z bohaterek drugiego filmu prezentowanego na wystawie. „America Is Not Ready For This” to wynik poszukiwania przez Karola Radziszewskiego śladów obecności Natalii w Nowym Jorku w 1977 roku, kiedy to przebywając na stypendium Fundacji Kościuszkowskiej, poznała jednych z najważniejszych twórców ówczesnej sceny artystycznej. Radziszewski przeprowadził po latach szereg wywiadów z artystami, którzy zapamiętali ją z tamtej podróży. Jego film to nie tylko wspomnienia o Natalii, ale też osobista analiza historii lat 70. każdego z respondentów[3].

Piotr Stasiowski

[1] G. Nabkowski, Natalia LL. Osiem lub dziesięć rzeczy, które wiem na temat jej sztuki, [w:] PERMAFO, kat. wys. pod redakcją A. Markowskiej, Muzeum Współczesne Wrocław, 2012, s. 130.

[2] Film z kolekcji Dolnośląskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych.

[3] Film z kolekcji Muzeum Współczesnego Wrocław

Wystawa powstała przy współpracy z Muzeum Współczesnym Wrocław