KATARZYNA KOZYRA – W sztuce marzenia stają się rzeczywistością

Od 2003 roku Katarzyna Kozyra realizuje projekt „ W sztuce marzenia stają się rzeczywistością” obejmujący serię performensów, spektakli parateatralnych, happeningów z udziałem publiczności oraz filmów. Kozyra jest tu zarówno reżyserem, głównym aktorem, jak i tworzywem w rękach mistrzów-przewodników: Glorii Viagry i Maestra, którzy pomagają jej wcielać się w różne role. Jednak zarówno w przypadku Glorii, berlińskiego transwestyty, dla artystki – wzoru „prawdziwej kobiecości”, jak i Maestra, nauczyciela śpiewu operowego, Grzegorza Pitułeja, świat, w który wprowadzają swą uczennicę, jest pełen sztuczności, konwencji i pozy.

Takie też staje się każde z artystycznych wcieleń Kozyry – diwy operowej, drag queen, Olimpii z opery Offenbacha czy bajkowej Królewny Śnieżki. W Galerii Arsenał w Białymstoku widzowie będą mogli zobaczyć na dużych projekcjach i małych monitorach wszystkie filmy i zapisy performensów, które powstały podczas projektu „W sztuce marzenia stają się rzeczywistością”, uzupełnione o realizacje „The Midget Gallery” i „Lou Salome”.

Hanna Wróblewska (kurator wystawy)

KATARZYNA KOZYRA
jedna z najsłynniejszych polskich artystek. Od swego dyplomu p.t. „Piramida zwierząt” na Wydziale Rzeźby warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych okrzyknięta została skandalistką, a jej twórczość wpisano w nurt sztuki krytycznej. Rozgłos „Piramidy” (1993), spowodowany filmową rejestracją uśmiercania i wypychania zwierząt użytych do zbudowania rzeźby, ujawnił społeczne przyzwolenie na ich masowe zabijanie w rzeźniach i hipokryzję obrońców ofiar artystki. Przyczynił się też do szerokiej medialnej dyskusji o granicach sztuki.

Następna realizacja, „Więzy krwi” (1995), przedstawiająca artystkę i jej kaleką siostrę na tle chrześcijańskiego Czerwonego Krzyża i islamskiego Czerwonego Półksiężyca nie została odczytana jako metafora bratobójczej walki, komentująca tragedię Jugosławii, ale wywołała zarzuty o „nadużycie” symboli. Kolejne dzieło artystki, „Olimpia” (1996) – w którym pokazuje siebie poddawaną zabiegom chemioterapii – jest głosem o odrzuceniu, strachu i samotności, wynikających z choroby, starości lub niskiej pozycji społecznej. Autorka w przejmujący sposób pokazała prawdę o sobie, nadając jej wymiar uniwersalny i po raz kolejny dotknęła przemilczanych tematów.

W 1997 roku w budapeszteńskiej łaźni dla kobiet, przy użyciu ukrytej kamery, artystka realizuje wideo-instalację p.t. „Łaźnia”. Przekracza w niej ponownie społeczne normy, zarówno w sposobie realizacji, jak i samej zawartości dzieła. Demaskuje stereotypy funkcjonowania kobiecego ciała w kanonie estetycznym. Uważni obserwatorzy dostrzegli inspiracje Kozyry nawiązaniami do Ingres’a i Rembrandta. Podobnie jak odczytano odniesienia do „Muzykantów z Bremy” braci Grimm i obrazu „Olimpia” E. Maneta. Ten rodzaj dialogu z historią sztuki przysporzył artystce uznania. Jej wysokie notowania wzmocniło jeszcze wyróżnienie honorowe na 48. Biennale Weneckim za pracę „Łaźnia męska” (1999), w której taką samą metodą zarejestrowała sytuacje i zachowania mężczyzn. Dodatkowym elementem realizacji był zapis własnej przemiany w mężczyznę.

Z inspiracji oryginalną choreografią Wacława Niżyńskiego do „Święta wiosny” Igora Strawińskiego powstała wideoinstalacja „Święto wiosny” (2002). Kozyra zinterpretowała 4,5 minuty kulminacyjnego dla baletu tańca. Rozszerzyła warstwę znaczeniową i wzmocniła wymowę o wątki egzystencjalne. Bliska tej realizacji była kolejna wideoinstalacja p.t. „Lekcja tańca” – inspirowana innym baletem Strawińskiego, „Pietruszką” – wykorzystująca podobne zabiegi (powtórzenie, zamiana płci).

Z 2002 roku pochodzi „Kara i zbrodnia” – film dokumentujący destrukcyjne działania grupy zafascynowanej paramilitarnymi zabawami (postacie w maskach pin-up girls oddają się strzelaniu w przestrzeń, operują miotaczami ognia, symulują eksplozje w piachu). Również w tej realizacji Kozyra miesza konwencje, manipuluje płcią, odwraca pojęcia zbrodni i kary, pozostawiając widzowi zadanie identyfikacji, co jest czym.

Katarzyna Kozyra mieszka obecnie w Berlinie, gdzie w 2003 roku była stypendystką DAAD. Jej realizacje powstają w większości za granicą, a ona znana jest na międzynarodowej scenie artystycznej.

Opr. Nina Hobgarska

Więcej informacji na stronie artystki:
www.katarzynakozyra.com.pl www.themidgetgallery.com

organizator wystawy: BWA WROCŁAW Galeria Sztuki Współczesnej