Hohsztaplerzy/Outsiderzy

Czescy outsiderzy
kuratorzy: Jiři Surůovka, Milan Weber

Poprzez wystawę Czescy outsiderzy chcę pokazać trochę inne oblicze sztuki czeskiej, niż jest powszechnie znane. Dlatego wybrałem artystów, którzy nie są związani z Pragą i która jest za bardzo zapatrzona w siebie. To dotyczy nie tylko artystów, ale i kuratorów wystaw, którzy w dużej mierze na wystawach czeskiej sztuki współczesnej preferują artystów ze stolicy. Jestem głęboko przekonany o tym, iż za bramami Pragi powstaje sztuka autenty-czna, wysokiej jakości, która również należy do kon-tekstu czeskiej sztuki.
Wystawę tę nazwaliśmy trochę prowokacyjnie, mlecz myślę bardzo trafnie. Outsider jest kimś z kim się za bardzo nie liczy, kto stoi obok na obrzeżach a nie w centrum. Jest tym, o którym się zakłada z góry, że nie zajmuje jasnych pozycji lub nie zwycięża. Wie-my wszak, że założenie to znacząco koryguje samo życie lub rzeczywistość. To znaczy że outsider cza-sem staje się wartościową częścią sztuki w danym kraju.
Postawa ta jest typowa dla wszystkich prezen-towanych na tej wystawie artystów. Chociaż jeden z nich znacząco wpisał się w kontekst sztuki czeskiej. Mowa jest o Danielu Balabánie, któremu udaje się wyrażać sprzeczności życia. Tak samo Jiři Surůovka, który w zeszłym roku prezentował Czechy na bienale w Wenecji, a który przesuną swą uwagę od manipu-lowanych obrazów komputerowych do medium foto-grafii. Petr Lysáček wytwarza bardzo odlotowe obiekty i instalacje, które są mistyfikacji, jak również artysta multimedialny František Kowalowski, który w 2000 roku wziął udział w eliminacjach do finału pre-stiżowego konkursu ogólnokrajowego o nagrodę im. J. Chalupeckého w Pradze.
Ważne pozycje przyjmuje sztuka i ostatnich artystów. Jiři Šigut we swych fotografiach utrwala płynący czas procesów w naturze. Jego nowy kon-cept opiera się o historię rodzinną należącą właści-wie do naturalnych procesów. Fotograf Michal Kal-hous z dużą dawką czułości zaznacza banalność dnia codziennego, które tworzą ramy naszego bycia. Najmłodszy z artystów – rzeźbiarz Jaroslav Koléšek osiągną osobistą wypowiedź parafrazując fragme-ntaryczność cielesną.
Chociaż chodzi o młodszą, czy średnią gene-rację artystów, trudno ich włączyć pod wspólny mia-nownik. Podstawowym kryterium wyboru artystów była jakość prac, nowość i autentyczność wyrazu.
Prezentowani artyści używają w swojej wypo-wiedzi różnorodnych form czy środków i każdy z nich jest samodzielną twórczą indywidualnością. Jedyne ich outsiderstwo i może ich socjalna determinacja miejscem iczasem jest bardziej widzialna. Czeskim artystom nie chodzi na pewno o formalną stronę sztuki, lecz o podstawową i rezonującą wypowiedź.

Milan Weber