ANIMAL PLANET – wystawa dzieł z kolekcji Galerii Arsenał oraz Podlaskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych

Animal Planet to kolejna propozycja zaprezentowania kolekcji Galerii Arsenał i Podlaskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, która utwierdza w przekonaniu o elastyczności tworzenia wielorakich, zgoła odmiennych od siebie narracji z dzieł posiadających własną, autonomiczną mitologię. Izabela Kopania w swojej publikacji Zbiór otwarty, powołując się na badania Krzysztofa Pomiana nad zjawiskiem kolekcjonerstwa, pisze:Kolekcja jawi się więc jako poddana publicznemu oglądowi materializacja wizji jej twórcy, zespół przedmiotów wyselekcjonowanych pod względem niesionych przez nie treści i związanych z nimi znaczeń*. W wypadku Animal Planet mamy do czynienia z materializacją wizji nastawioną na narrację o charakterze egalitarnym, ogólnodostępnym.

Tytuł wystawy nawiązuje do nazwy kanału telewizyjnego emitującego filmy i programy o tematyce przyrodniczej, których głównymi bohaterami są zwierzęta, a całość ujęta jest w konwencji popularnonaukowej. Nie inaczej jest w wypadku prezentowanej w elektrowni ekspozycji, która daje nam orientację w sposobach funkcjonowania i prezentowania wizerunku zwierząt w sztuce współczesnej. Przedstawienia malarskie czy rzeźbiarskie o tematyce animalnej wywodzą się z pradziejów twórczości artystycznej. Jednymi z najstarszych znanych nam wizerunków figuratywnych stworzonych ludzką ręką są obrazy zwierząt namalowane w jaskiniach Altamiry i Lascaux. Z kolei przedstawienia często zabarwione poetyką mitologiczną i religijną, stanowiące alegorie cnót, zasad moralnych etc. odnaleźć możemy zarówno w kulturach Wschodu, jak i w kolebce cywilizacji zachodnioeuropejskiej.

Tematyka animalna w polskiej sztuce współczesnej to nie tylko Piramida zwierząt Katarzyny Kozyry. Wielu artystów decyduje się sięgnąć do świata fauny, wykorzystując jej metaforyczny i symboliczny potencjał. Tego typu zabiegi obecne są m.in. w pracy Arachne Bogny Burskiej, w której artystka z niezwykłą dosadnością traktuje mit o Arachne i Atenie, czy Polskim lesie Marka Wasilewskiego, w którym autor prowadzi ironiczną grę z symbolami kulturowymi, zestawiając patetyczność i swojskość z egzotyką i głupotą. Pokazuje to, w jaki sposób sztuka współczesna igra nie tylko z tradycją artystyczną, ale także obecnym statusem realności.

Podobnie jak program telewizyjny, ekspozycja nastawiona jest na działanie edukacyjne. Cel zbliżony jest do takiego, jaki chcą osiągnąć twórcy ramówki Animal Planet – zaproponować miłe spędzenie wolnego czasu i odkrycie przy okazji tajemniczego świata zwierząt. Wystawa kolekcji, prezentowana w „industrialnej dżungli” starej elektrowni, pozwala poznać fragment świata sztuki współczesnej. Nie dokonuje się to jednak za pomocą medium telewizji, lecz w bezpośrednim doświadczeniu z dziełem.

Cel ekspozycji nie ogranicza się do zaprezentowania kolekcji i objęcia jej erudycyjnym opisem interpretacyjnym. Jest to wystawa, która ma nie tylko przybliżyć kwestię prezentowania wizerunku zwierząt w sztuce nowoczesnej, ale też pozwolić odbiorcy na czynne wkroczenie w sferę sztuki. Widzowie mają szansę uzupełnić prezentowaną w przestrzeni elektrowni wystawę o własne fotografie, których bohaterami są domowi pupile. Chodzi więc o stworzenie interaktywnej przestrzeni, w której na tworzące się dzieło w postaci wystawy składać się będą nie tylko prace z kolekcji, ale również aktywny udział odbiorców.

Sebastian Kochaniec

* I. Kopania, Zbiór otwarty, wyd. Podlaskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, Białystok 2012, s. 7.