Seminarium „Polityka i estetyka. Herbert Marcuse w nowym kontekście politycznym”

W dniach 9–10 września 2021 roku w Galerii Arsenał w Białymstoku odbędzie się seminarium naukowe  Polityka i estetyka. Herbert Marcuse w nowym kontekście politycznym (Politics and Aesthetics. Herbert Marcuse and New Political Context) poświęcone aktualności myśli Herberta Marcusego, organizowane przez Instytut Filozofii Uniwersytetu w Białymstoku oraz Instytut Nauk Humanistycznych Uniwersytetu SWPS. Partnerem wydarzenia jest Galeria Arsenał w Białymstoku.

Publikując w 1964 roku Człowieka jednowymiarowego, Herbert Marcuse – jeden z najważniejszych myślicieli szkoły frankfurckiej i kontrkultury lat 60. – zdawał się nie mieć wątpliwości. Świat zmierza ku wojnie globalnej. Wizja nuklearnej hekatomby rzuca cień na przyszłość sytego, zadowolonego i coraz bardziej jednowymiarowego Zachodu, w którym – wbrew Freudowskim intuicjom – rosnąca agresja idzie w parze z rosnącą erotyzacją. Właśnie dlatego logice ciągłego wzrostu kapitalistycznej wydajności należało zdaniem filozofa przeciwstawić ideał pacyfikacji bądź uspokojenia egzystencji.

Wiele diagnoz Marcusego zachowuje zdumiewającą aktualność. Ludzie w dalszym ciągu spychają planetę – dziś rozumianą raczej jako ekologiczny system-ziemia, a nie geopolityczny system-świat epoki zimnej wojny – na krawędź zagłady. Naszej wyobraźni nie ożywiają bunkry atomowe, lecz obrazy turystów pijących drinki na pomoście w apokaliptycznej scenerii lasów płonących na wybrzeżu Turcji. Co nie zmienia faktu, że wizja planetarnej katastrofy wydaje się nam chyba jeszcze bardziej realna, a pacyfikacja egzystencji – dziś rozumiana jako ekologiczne ideały dewzrostu – jeszcze bardziej istotna niż w przededniu Ery Wodnika.

Pytanie tylko, jak skłonić ludzi zrośniętych politycznie, estetycznie i libidalnie z obecnym systemem do odrzucenia ideału niekończącego się wzrostu w imię „krytyczno-idealistycznego” uspokojenia? Gdzie szukać impulsów do zmiany w świecie, w którym – jak pisał Marcuse – wynalazki techniczne „znamionują ludzką wynalazczość i siłę wykraczające poza tradycyjne granice wyobraźni”? Wreszcie, „jak mogą zarządzane jednostki – które przekształciły swoje okaleczenie we własne swobody i satysfakcje, przez co odtwarzają swe kalectwo w rozszerzonej skali – wyzwolić się zarówno od siebie, jak i od swych panów? Jak można nawet pomyśleć, że to błędne koło zostanie przerwane?”.

W ramach seminarium zdalny wykład zatytułowany „Marcuse and the Weaponization of Free Speech” wygłosi profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley i jeden z najbardziej znanych historyków szkoły frankfurckiej Martin Jay.

Zapraszamy do wspólnej rozmowy.

Plan seminarium naukowego:

czwartek, 9 września 2021

10.30–12.30    Rozpoczęcie seminarium. Wystąpienia:

Leszek Koczanowicz: „Postcapitalist Desire”? Mark Fisher interpretuje Herberta Marcusego
Michał Krzykawski: Technika i pragnienie. Od Marcusego do Stieglera

13.30–15.45    Wystąpienia:

Andrzej Karalus: Estetyka, polityka, technologia. Refleksje akceleracjonistczne na marginesie teorii popędów i dialektyki cywilizacji Herberta Marcusego
Bartosz Kuźniarz: Człowiek jednowymiarowy i psychopatologia nowego populizmu
Barbara Markowska: Pragnienie i rzeczywistość. O wyobraźni jako sile politycznej

16.00   Oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Na początku był czyn!”.
Przewodnicy: Katarzyna Różniak, Post Brothers

18.00   Transmisja wykładu online + dyskusja w przestrzeni Galerii Arsenał w Białymstoku:

Martin Jay: Marcuse and the Weaponization of Free Speech

piątek, 10 września 2021

10.00–12.15    Wystąpienia:

Mikołaj Ratajczak: Rzeczywistość kryzysu. Marcuse i diagnoza sytuacji politycznej na początku lat 70.
Ewa Bińczyk: Ekologiczna ekonomia dewzrostu. Nowe czy stare teorie krytyczne hiperkapitalizmu paliw kopalnych?
Michał Pospiszyl, Katarzyna Czeczot: Herbert Marcuse i romantyczny antykapitalizm

Wszystkie spotkania w ramach konferencji są bezpłatne i otwarte dla publiczności (obowiązuje limit osób).

Organizatorzy: Instytut Filozofii Uniwersytetu w Białymstoku, Instytut Nauk Humanistycznych Uniwersytetu SWPS
Partner: Galeria Arsenał w Białymstoku