Niedziela z Kolekcją – Anna Okrasko, Sobota/Zatertag/Saturday

Anna Okrasko, Sobota/Zatertag/Saturday, 2011

 

wideo, 20 min 30 s.

 

 

18 września 2016, niedziela, w godzinach 10:00-18:00

 

Galeria Arsenał, ul. A. Mickiewicza 2, Białystok

 

Wstęp wolny!

 

---

 

Opis filmu:

 

Wideo Sobota powstało jako odpowiedź na negatywny obraz polskich emigrantów kreowany przez holenderską prasę. Anna Okrasko, realizując pracę zaangażowaną, nie sięgnęła po język krytyki społecznej. Szkodliwe stereotypy zdecydowała się podważyć za pośrednictwem poetyckiej etiudy o polskich pracownikach mieszkających w Rotterdamie. Nie jest to fikcyjny portret, w którym grupa staje się figurą zbiorowości, ani tym bardziej zapis dnia z życia Polaka w Holandii. Artystka zbudowała film z ujęć pozwalających zajrzeć w prywatne życie bohaterów, sama dołączając do ich grona. Powstał dzięki temu obraz o ludziach w mieście, a jedynie szczegóły (jak lepienie pierogów czy nazwiska „Załęski” i „Załęska” na koszulkach) sugerują, iż mowa o polskiej diasporze.

Okrasko z wyczuleniem antropologa tworzy wizerunek miasta oraz osób, które je chłoną i próbują oswoić. Film jest pozbawiony dialogów, zostały one zastąpione wyrazistą, niemal ilustracyjną muzyką. Na narrację o patchworkowej – zarówno w warstwie obrazowej, jak dźwiękowej – formie składają się kadry z wędrówek po ulicach, nie do końca poważnych zachowań (jak wyścigi w workach na śmieci) czy codziennych sytuacji rozgrywających się w domu. Bohaterowie Soboty celebrują wspólnie spędzany wolny dzień, a jednocześnie wnikają w tkankę miejsca, którego część teraz stanowią (nieraz dosłownie – jak wtedy gdy próbują wpisać się w rzeźby miejskie). Sama artystka określa Sobotę mianem „ruchomego ludzkiego pomnika przemieszczającego się w przestrzeni publicznej Rotterdamu”, który dedykuje cudzoziemcom mieszkającym w tym mieście.

Duży wpływ na kształtowaną przez Okrasko opowieść o melancholii i wyobcowaniu, przyjaźni i poczuciu wspólnoty odegrały filmy dokumentalne Kazimierza Karabasza i Władysława Ślesickiego z lat 50. XX w. Z Muzykantów (1960) Karabasza oraz Ludzi z pustego obszaru (1957) i Dnia bez słońca (1959) Ślesickiego i Karabasza artystka nie tylko zapożyczyła muzykę czy konwencję czarno-białego obrazu. Powinowactw można znaleźć więcej: ścieżka dźwiękowa wyznacza napięcie oraz rytm narracji, bohaterowie odgrywają samych siebie, a sytuacje, w których zostali uchwyceni, są nieraz cytatami z wymienionych klasyków polskiej szkoły dokumentu. Praca Okrasko nie jest jednak dokumentem, a wykreowanym obrazem o rysach dokumentu, mającym duży potencjał, by rozsadzić sztywne ramy stereotypu.

Izabela Kopania