Pieśniarz

W wideo Pieśniarz, będącym zapisem performance’u wyreżyserowanego przez grupę R.E.P., przypomniane zostały dzieła sztuki i wydarzenia artystyczne, które w ciągu ostatnich dwóch dekad w różnych miejscach świata wywołały skandal, wzbudziły kontrowersje opinii publicznej bądź spowodowały interwencję władz. Wśród kilkunastu wymienionych epizodów znalazło się m.in. ocenzurowanie w 2007 r. przez dyrekcję Galerii Trietiakowskiej i rosyjskie Ministerstwo Kultury wystawy Soc-Art przed jej prezentacją w Paryżu, zniszczenie w muzeum w Awinionie w 2011 r. fotografii amerykańskiego artysty Andresa Serrano, czy też wytoczenie procesu sądowego autorce instalacji Pasja, Dorocie Nieznalskiej, oskarżonej o obrazę uczuć religijnych.
 
Niestandardowa historia sztuki najnowszej – opowiadana przez pryzmat współczesnych aktów ikonoklazmu, decyzji politycznych podejmowanych wobec sztuki czy niebezpiecznych dla artystów związków z religią, historią i polityką – podana została w formie pieśni monotonnie zawodzonej przez ludowego śpiewaka. Materiał zarejestrowany został w Białymstoku na Rynku Kościuszki. Pieśniarz snuje swą opowieść w najważniejszym punkcie miasta, na placu będącym odpowiednikiem starożytnej agory, centrum dystrybucji władzy i informacji.
 
Sięgnięcie po archaiczną formę komunikacji społecznej ma na celu przywołanie sytuacji sprzed zaawansowanej informatyzacji i szybkiego obiegu wiadomości. W wideo grupy R.E.P. kultura społeczeństwa informatycznego ustępuje więc na moment miejsca wypartej kulturze oralnej. Artyści próbują wskazać na uwarunkowania miejsca położonego na geograficznych, ekonomicznych i politycznych peryferiach, rozumianych zarówno w mikro- jak i makroskali. Izolacja krajów za żelazną kurtyną i ich późniejsza trudna adaptacja do realiów po upadku komunizmu wydaje się tu najważniejszą kwestią. Informacje na temat tego, co działo się w centrum, utożsamianym z Zachodem, docierały wówczas powoli: przywożone z zagranicy, zasłyszane i przekazywane z ust do ust przez osoby nieświadomie wcielające się w rolę ludowego opowiadacza.
 
Izabela Kopania

Tekst opublikowany w książce Izabeli Kopani „Zbiór otwarty. Prace z Kolekcji II Galerii Arsenał w Białymstoku i Podlaskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych