Naczało – Początek

Inspiracją dla pracy Tigrana Khachatryana był film Początek (1967) armeńskiego reżysera Artawazda Peleszjana. Obraz Peleszjana powstał w 50. rocznicę rewolucji październikowej, Khachatryana – w 90. Osią obu jest rewolucja, przejście od ancien régime’u do nowego porządku. Bolszewicki przewrót zajmował wielu twórców radzieckich, by wymienić Dzigę Wiertowa czy Siergieja Eisensteina. Wszyscy oni mierzyli się z zadaniem pogodzenia rewolucyjnej treści utworów z awangardowymi poszukiwaniami w sferze kinematografii.
 
Na gruncie podobnych rozważań wyrosła twórczość Peleszjana. Początek określał on mianem „dramaturgii opartej na ruchu mas ludowych, poświęconej wielkim procesom rewolucyjnym stojącym u źródeł społecznej przemiany świata”. Reżyser zmontował film z materiałów archiwalnych, w tym wcześniejszych filmów radzieckich. Jego szerokie pojmowanie rewolucji obejmuje m.in. śmierć Lenina, II wojnę światową, wybuchy bomb atomowych czy ruch wyzwolenia Afroamerykanów. Peleszjan widzi przewrót jako „eksplozję energii”, którą należy oddać w filmie. Kompozycja Początku, realizująca sformułowaną przez niego teorię montażu kontrapunktowego, jest złożeniem układów choreograficznych, w których obrazy i dźwięki, ruch i zastój zderzają się, by utrzymać film w stanie wrzenia.
 
Khachatryan wmontował w film Peleszjana fragmenty nagrań zarejestrowanych przez współczesnych mu anarchistów i skaterów. Obrazy tumultu, napierających mas ludzkich i agresji bojowników przeplatają się z ujęciami błaznujących nastolatków wykonujących niebezpieczne akrobacje. Artysta zsynchronizował ścieżkę dźwiękową Początku z momentami absurdalnych wypadków, jakim ulegają młodzi ludzie. W rytm strzałów i wybuchów spadają z dachu, mostu czy turlają się ze schodów. Bazując na koncepcji Peleszjana opartej nie na łączeniu, lecz na rozbijaniu obrazów w montażu poprzez wprowadzanie kolejnych epizodów, Khachatryan zadaje pytania o ciągłość rewolucji, jej upadek i naturę buntu w poradzieckiej rzeczywistości. Współcześni mu buntownicy nie występują przeciw ciemiężcom, lecz rzucają się w krzaki i huśtają z opuszczonymi spodniami. W obrazie Peleszjana rewolucja ma twarz dziewczyny o śmiałym spojrzeniu, w wideo Khatcharyana – nagiego masturbującego się mężczyzny.