Mały fiat 126p. pomnik lat 90-tych

Instalację Volodymyra Kuznetsova można usytuować w ramach szerszego zjawiska, jakim jest zwrot do materialności, obserwowany na różnych polach kultury, począwszy od lat 90. ubiegłego wieku. Badacze literatury polskiej ostatnich dwóch dekad diagnozują intensywną obecność przedmiotów w prozie tego okresu, uznając to za jej wyróżnik historyczno-literacki i łącząc tak z przemianami ekonomicznymi, jak i rosnącą świadomością zmieniających się znaczeń przypisywanych przedmiotom. Swoistość tego zjawiska, niebędącego jednak innowacją ostatnich dekad, sprowadza się do faktu, iż zarówno w literaturze, jak i sztukach wizualnych rzeczy stały się – by użyć słów literaturoznawcy Przemysława Czaplińskiego – „wyjątkowo gadatliwe”.
 
W pracy Kuznetsova istotny jest kontekst historyczny, uwydatniony przez wideo odtwarzane na starym telewizorze turystycznym, stanowiącym element instalacji. Artysta zmontował archiwalne nagrania protestów społecznych w krajach komunistycznych z lat 80. i początku 90. XX w. oraz kadry z aktualnych manifestacji na Białorusi. Ścieżkę dźwiękową stanowi buntowniczy utwór Peremen! [Zmian!] rosyjskiego wokalisty rockowego Wiktora Coja. Instalacja przywołuje zjawisko handlu przygranicznego, będącego popularnym sposobem zarabiania pieniędzy, namiastką kapitalizmu, prywatnej przedsiębiorczości, rozsadzającej odgórnie sterowaną gospodarkę. Mikrokosmos przedmiotów jest figurą (znamiennego dla okresu przełomu) bazaru, zbiorowiska rzeczy osobliwych, mających wyjątkowy posmak towarów z drugiego obiegu.
 
„Maluchowi”, kiczowatym ubraniom, kosmetykom i pozostałej straganowej tandecie Kuznetsov nadaje status rzeczy historycznych i nieredukowalnych, będących niezastąpioną reprezentacją epoki, z której pochodzą. W jego pracy rola przedmiotu nie ogranicza się jednak do budowania narracji na temat nieodległej historii krajów byłego bloku wschodniego. Relikty przeszłości, seryjne i jednostkowe równocześnie, na płaszczyźnie odbioru okazują się splecione z biografiami wielu osób, w dalszej perspektywie odnoszą do ciągle żywych wspomnień z młodości i dzieciństwa. Ujawniają tym samym właściwy im potencjał rzeczy alegorycznych.
 
Izabela Kopania