Kronika oporu

W 2012 roku przez Rosję przetoczyła się fala protestów przeciwko wynikom wyborów do Dumy Państwowej oraz ponownemu objęciu przez Władimira Putina urzędu prezydenta. Stały się one tematem tworzonego na gorąco cyklu rysunków Kronika oporu Wiktorii Lomasko. Jednym z wydarzeń, które zdokumentowała artystka, była trwająca tydzień akcja „Occupy Abai”. Na początku maja 2012 roku, po zaprzysiężeniu Putina, grupa opozycjonistów rozbiła obóz przy bulwarze Czystoprudnym w Moskwie, nieopodal Ambasady Kazachstanu oraz pomnika kazachskiego poety i filozofa Abaja Ibrahima Kunanbajewa. Lomasko wykonywała rysunki na miejscu, jako aktywna uczestniczka protestu, a jej prace były rozwieszone w różnych punktach obozu.
 
W Kronice oporu artystka utrwaliła kilka postaci będących twarzami demonstracji (m.in. grupę Pussy Riots). Przede wszystkim skupiała się jednak na zwykłych obywatelach reprezentujących różne grupy społeczne. Do każdego epizodu protestów podchodziła indywidualnie, starając się oddać atmosferę tłumu. Rysując większe manifestacje, uważnie wybierała charakterystyczne postaci, ekspresywne banery czy znaczące sytuacje, tworząc tym samym syntezę danej demonstracji, pokazując ją jako proces, trwające w czasie zgromadzenie ludzi i rozbrzmiewanie postulatów. Metodę swojej pracy Lomasko określa mianem reportażu rysunkowego. Rysunek jako medium służące do dokumentacji protestów artystka ceni wyżej niż fotografię. Jej zdaniem odręczne linie wydobywające sylwetki ludzi i przedmiotów lepiej oddają subiektywną wizję wydarzeń, emocje rządzące tłumem, a w końcu zależności między obrazem a towarzyszącym mu tekstem.
 
Prace artystki bywają wiązane z językiem wizualnym takich twórców, jak Joe Sacco, maltańsko-amerykański przedstawiciel reportażu komiksowego, czy Marjane Satrapi, irańsko-francuska ilustratorka, autorka komiksów i reżyserka. Właściwszym punktem odniesienia dla poszukiwań Lomasko wydają się jednak rodzime (rosyjskie) tradycje reportażu ilustrowanego, takie jak albumy demobilizacyjne (kroniki dokumentujące pobyt mężczyzn w wojsku), amatorskie reportaże z frontu czy zapisy życia więziennego.
 
Izabela Kopania