Cane and Black Cube

Minimalistyczna instalacja Cane and Black Cube Joanny Malinowskiej jest erudycyjną wypowiedzią zbudowaną z odniesień do historii kultury europejskiej. Nadrzędnym środkiem wyrazu są dla Malinowskiej rzeczy, pojmowane przez nią w kategoriach antropologicznych. Stworzone przez artystkę obiekty bezpośrednio nawiązują do przedmiotów, które odegrały rolę w istotnych dla kultury 2. połowy XX w. aktach o znaczeniu artystycznym i symbolicznym.
 
Inspiracją dla czarnej skrzynki był instrument perkusyjny, który rosyjska kompozytorka Galina Ustwolska (1919–2006) skonstruowała na potrzeby swojego utworu Kompozycja nr 2. „Dies irae” (1972–1973). Malinowska odtworzyła go w drewnie, zachowując jego oryginalne wymiary i strukturę. Z nietypowej perkusji Ustwolskiej, porównywanej przez krytyków do trumny, dźwięki wydobywano, uderzając w nią drewnianym młotkiem. W pracy Malinowskiej tę samą funkcję spełnia zaopatrzona w silnik, obracająca się laska owinięta w koc z filcu. Ten obiekt z kolei zaczerpnięty został ze słynnego performance’u Josepha Beuysa I Like America and America Likes Me (Nowy Jork, 1974). Performer przez trzy dni przebywał w jednym pomieszczeniu z kojotem, wobec którego wykonywał symboliczne gesty i którego zdołał obłaskawić. W pracach Beuysa filc obrósł wieloma mitami, związanymi z doświadczeniami wojennymi artysty i dokonaną przez niego interpretacją własnej biografii.
 
Pozamaterialny wymiar instalacji, którą spaja regularny, monotonny dźwięk, tworzony jest przez hermetyczne nawarstwienie znaczeń. Każdy z wykonanych przez artystkę obiektów wnosi do pracy biografię przedmiotu, do którego się odwołuje. Z drugiej strony, rzeczy składające się na Cane and Black Cube ulegają autonomizacji – niosąc w sobie potencjał symboliczny, działają same sobą. Malinowskiej bliskie jest spirytualistyczne, wykraczające poza ramy tradycyjnej humanistyki antropocentrycznej spojrzenie na rzeczy jako autonomiczne byty, których życie jest niezależne od człowieka, a które mają magiczną moc zmieniania rzeczywistości.
 
Izabela Kopania

Tekst opublikowany w książce I. Kopania, „Zbiór otwarty. Prace z Kolekcji II Galerii Arsenał w Białymstoku”, Białystok 2012